Nέο κανονισμό για την πολιτική διαφήμιση online φέρνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Η νομοθετική πρόταση εισάγει υποχρεώσεις διαφάνειας και όρια στα δεδομένα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για πολιτικές διαφημίσεις. [PixieMe/Shutterstock]

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε πρόταση για τη ρύθμιση της πολιτικής διαφήμισης, θεσπίζοντας υποχρεώσεις διαφάνειας για τους διαφημιστές και αυστηρά όρια στη χρήση ευαίσθητων προσωπικών πληροφοριών.

Η πρόταση δημοσιεύθηκε την Πέμπτη (25 Νοεμβρίου) για την προστασία της εκλογικής διαδικασίας και του δημοκρατικού διαλόγου από τη χειραγώγηση και την παρέμβαση. Η πρόθεση είναι να τεθεί σε εφαρμογή έως την άνοιξη του 2023, ένα χρόνο πριν από τις επόμενες εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

«Οι νέες τεχνολογίες πρέπει να είναι εργαλεία χειραφέτησης και όχι χειραγώγησης. Αυτή η φιλόδοξη πρόταση θα φέρει ένα άνευ προηγουμένου επίπεδο διαφάνειας στις πολιτικές εκστρατείες και θα περιορίσει τις αδιαφανείς τεχνικές στόχευσης ψηφοφόρων», δήλωσε η αντιπρόεδρος της Επιτροπής Βέρα Γιούροβα.

Η διαδικτυακή πολιτική διαφήμιση υπόκειται σε όλο και μεγαλύτερο έλεγχο μετά το σκάνδαλο της Cambridge Analytica το 2018. Οι αποκαλύψεις εκείνες, κατά τη διάρκεια των αμερικανικών προεδρικών εκλογών του 2016, έριξαν φως στις πρακτικές συλλογής δεδομένων οι οποίες φέρεται να άλλαξαν καθοριστικές ψήφους υπέρ του Ντόναλντ Τραμπ μέσω τεχνικών μικροστόχευσης.

Η Κομισιόν θέλει να περιορίσει αυτές τις τεχνικές που, στο πλαίσιο πολιτικών εκστρατειών, θεωρεί ότι μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την ελευθερία της γνώμης και της πληροφόρησης, θεμελιώδεις προϋποθέσεις για την άσκηση του δικαιώματος ψήφου.

Τέσσερις ευρωπαϊκές ενώσεις που εκπροσωπούν τη ραδιοτηλεοπτική βιομηχανία χαιρέτισαν από κοινού την πρόταση, σημειώνοντας πώς η αυστηρή ρύθμιση στην οποία υπόκεινται για την πολιτική διαφήμιση θα πρέπει να αντικατοπτρίζεται και στο διαδίκτυο.

«Αυτή η ρυθμιστική ασυμμετρία δεν είναι μόνο επιβλαβής για τη δημοκρατική διαδικασία, αλλά συμβάλλει επίσης στην αυξανόμενη ανισορροπία μεταξύ των διαδικτυακών διαμεσολαβητών και των υπηρεσιών μέσων ενημέρωσης», αναφέρει η δήλωση.

Διαφάνεια

Το πεδίο εφαρμογής του κανονισμού περιλαμβάνει το περιεχόμενο που χρηματοδοτείται από πολιτικούς φορείς και κάθε διαφήμιση ειδικού θέματος που αποσκοπεί στον επηρεασμό μιας νομοθετικής διαδικασίας ή ψηφοφορίας.

Σε δημόσια δήλωσή της, η καμπάνια «Ευρωπαϊκή Σύμπραξη για τη Δημοκρατία» επέκρινε την αοριστία του ορισμού. Ισχυρίζεται ότι θα μπορούσε να οδηγήσει τις πλατφόρμες να καταρτίσουν έναν κατάλογο κριτηρίων που θα κατηγοριοποιούν αυτόματα μια διαφήμιση ως πολιτική.

Αυτό θα μπορούσε να έχει ως αποτέλεσμα τον περιορισμό της δυνατότητας συγκέντρωσης χρημάτων των ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στους τομείς της μετανάστευσης, του κλίματος ή των LGBTQ+, ενώ δεν θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν οι εκστρατείες παρέμβασης από ξένες χώρες, σύμφωνα με την οργάνωση.

Με βάση τους νέους κανόνες, διαδικτυακές πλατφόρμες όπως η Google και το Facebook θα δημοσιεύουν σε εμφανές σημείο το όνομα ενός χορηγού. Η δήλωση διαφάνειας θα πρέπει επίσης να εξηγεί γιατί κάποιος βλέπει μια διαφήμιση, ποιος την πλήρωσε, πόσο κόστισε και ποιος είναι ο σκοπός της.

Οι πλατφόρμες θα πρέπει να δίνουν τη δυνατότητα στους χρήστες να αναφέρουν τις παραβιάσεις μέσω εύκολα προσβάσιμων και φιλικών προς το χρήστη εργαλείων. Η ηλεκτρονική υπηρεσία θα πρέπει στη συνέχεια να ενημερώνει τους χρήστες για τις ενέργειες που έγιναν και το αποτέλεσμα.

Κατόπιν αιτήματος, οι διαφημιστές θα πρέπει να μοιράζονται πληροφορίες σχετικά με τις πολιτικές διαφημίσεις με τις αρμόδιες αρχές ή άλλα «ενδιαφερόμενα μέρη», συμπεριλαμβανομένων των ερευνητών, των δημοσιογράφων, των ΜΚΟ, των πολιτικών φορέων που είναι εξουσιοδοτημένοι βάσει της εθνικής νομοθεσίας και των διεθνών παρατηρητών.

Οι έμποροι θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνουν αναφορές των εσόδων που προκύπτουν από την πολιτική διαφήμιση στην ετήσια οικονομική τους κατάσταση.

Η Επιτροπή μπορεί να προσθέσει, να τροποποιήσει ή να αφαιρέσει στοιχεία από τις υποχρεώσεις διαφάνειας αργότερα μέσω πράξεων κατ’ εξουσιοδότηση.

Ευαίσθητες πληροφορίες

Η νομοθετική πρόταση εισάγει γενική απαγόρευση της χρήσης ευαίσθητων πληροφοριών για τη στόχευση πολιτικών διαφημίσεων, εκτός αν υπάρχει η ρητή συγκατάθεση των χρηστών. Οι περιορισμοί αυτοί καλύπτουν δεδομένα σχετικά με τη φυλή, τις πολιτικές απόψεις, τις θρησκευτικές πεποιθήσεις, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την κατάσταση της υγείας και τη συμμετοχή σε συνδικαλιστική οργάνωση.

Η απαγόρευση δεν ισχύει για τα συνδικάτα ή τις οργανώσεις με συγκεκριμένο θρησκευτικό ή πολιτικό χαρακτήρα, οι οποίες θα εξακολουθήσουν να μπορούν να απευθύνονται στα μέλη τους.

Όταν γίνεται επεξεργασία ευαίσθητων δεδομένων για στοχευμένη διαφήμιση βάσει αυτών των εξαιρέσεων, ο κανονισμός εισάγει πρόσθετα μέτρα, ιδίως την επεξήγηση της εσωτερικής πολιτικής για αυτές τις τεχνικές στόχευσης, την τήρηση αρχείων των παραμέτρων και της πηγής των προσωπικών δεδομένων που χρησιμοποιούνται.

Επιπλέον, οι υπεύθυνοι μάρκετινγκ θα πρέπει να είναι σε θέση να εξηγούν τη λογική πίσω από τη στόχευση, ένα μέτρο διαφάνειας που αποσκοπεί στον περιορισμό της χρήσης αυτοματοποιημένων εργαλείων με τεχνητή νοημοσύνη, τα οποία συχνά υποκρύπτουν την κατανόηση των προγραμματιστών τους.

Επιβολή

Η επιβολή της νομοθεσίας θα πραγματοποιείται σε εθνικό επίπεδο από τις αρμόδιες αρχές που έχουν οριστεί από τις κυβερνήσεις της ΕΕ. Οι αρχές προστασίας δεδομένων θα επιβλέπουν την επεξεργασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Τα πρόστιμα θα αποφασίζονται επίσης από τις χώρες της ΕΕ υπό την προϋπόθεση ότι είναι αναλογικά, αποτελεσματικά και αποτρεπτικά.

Οι αρμόδιες αρχές είναι πιθανό να είναι εκείνες που είναι υπεύθυνες για την επιβολή του νόμου για τις ψηφιακές υπηρεσίες (DSA), οριζόντια νομοθεσία που αποσκοπεί στην εισαγωγή κανόνων διαφάνειας και λογοδοσίας για τις διαδικτυακές πλατφόρμες.

Υπάρχει έντονος συγχρονισμός μεταξύ των δύο προτάσεων, καθώς η DSA προβλέπει ότι οι πολύ μεγάλες επιγραμμικές πλατφόρμες, δηλαδή εκείνες με περισσότερους από 45 εκατομμύρια χρήστες στην ΕΕ, πρέπει να παρέχουν αποθετήρια διαφημίσεων προσβάσιμα στους ερευνητές για εξωτερική έρευνα.

Περιορισμοί στην επεξεργασία ευαίσθητων πληροφοριών έχουν επίσης εισαχθεί στην έκδοση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της αδελφής πρότασης της DSA, της Πράξης για τις Ψηφιακές Αγορές (DMA).